रामबहादुर थापा, बागलुङ, : ‘
गड्याङगुडुङ् गर्दै आयो यानुमाया रामरसी खोला जुग,
समय फिर्दै आयो यानीमाया कस्तो हुने होला।।।।’
मनी श्रीस, (८४) मनी श्रीस ८४ वर्षको हुनुभयो । बुढ्यौलीमा पनि श्रीसको गीत मोह ज्यूँका त्यूँ छ । तन्नेरीमाझैँ सुरिलो गला, अनुहारको हाउभाउ पनि उस्तै जीवन्त । काठेखोला गाउँपालिका–३ धम्जा, ओखलेकी श्रीसको यानीमायासँग पुरानो साइनो छ । यानीमाया धवलागिरि क्षेत्रको मौलिक भाखा हो ।
विगत सम्झदैँ श्रीस भन्नुहुन्छ, “मेलापात र वनपाखा जाँदा यानीमाया गाउँथ्यौँ, गीतबाट दुखः,सुख, पीर, बेदना साट्थ्यौँ ।” घरमाथिको वनपाखा देखाउँदै श्रीसले आफू ११ वर्षको हुँदा देखिनै घाँस, दाउरा गर्दा यानीमाया गाएको सुनाउनुभयो । श्रीस तन्नेरी छँदा गाउँमा यानीमाया गाउने धेरै थिए । पुरुष र महिलाबीच समूहमा घण्टौँसम्म गीत गाउने, रोधी बस्ने चलन थियो । तर, अहिले समय फेरिएको छ । मौलिक लोकगीत हराउँदै जान थालेका छन् । श्रीसझैँ सीमित पुरानो पुस्तामा मात्र परम्परागत गीत, भाखा र गाउने शिल्प बाँकी छ ।
वाइस वर्षको उमेरमा बिहे गरेर छिमेकी गाउँ तङ्ग्रामबाट धम्जा, ओखलेलाई कर्मथलो बनाउन आउनुभएकी श्रीसले साथी, संगिनीहरुबाट गीत गाउन सिक्नुभएको थियो । “हुद्दा, अर्मपर्ममा पनि गीत गाउने चलन हुन्थ्यो” श्रीसले भन्नुभयो, “अहिले त नयाँ जमाना आयो, सबैले गाउन छोडे ।” यानीमायाको चर्चा चल्दा गाउँका सबैले श्रीसलाई सम्झन्छन् । मेला, पर्वमा पनि श्रीसले गीत गाउने गर्नुहुन्छ । यानीमायालाई मौलिक स्वरुपमै गाउनेमा श्रीस गाउँमै एक्ली हुनुहुन्छ । उहाँका दामली कति बितेर गए कतिले गीतलाई निरन्तरता दिन सकेनन् ।
चढ्दो बुढ्यौलीमा पनि श्रीसको गीतप्रतिको झुकाव अरुलाई पनि प्रेरणादायी बनेको छ । श्रीसको गीत गाउने तलतल र स्वरको सुरिलोपनामा कुनै कमि नआएको छिमेकी गोपाल श्रीसले बताउनुभयो । “गाउँमा सबैले यानीमाया गाउने भनेर चिन्छन्, पाको उमेरमा पनि उहाँमा उस्तै जोश र उत्साह छ”, उहाँले भन्नुभयो । यानीमाया मात्र नभएर सालैजो, नानीलै, ठाडो भाखा लगायतमा पनि श्रीसको धेरथोर ज्ञान छ । उमेरका कारण उहाँले कतिपय गीतका भाखा र शब्द बिर्सिसक्नुभएको छ । राग र तालको भावमा डुबेर केटाकेटी पक्षबीच यानीमाया गाउने गरिन्छ ।
केटा पक्षले गाएको गीतको आधा टुक्कामा भाव र अन्त्यानुप्रास मिलाएर केटी पक्षले फकार्उने गर्छन् । गीतमा मानवीय संवेदनादेखि सामाजिक विषयवस्तु पनि उठान गर्ने गरिन्छ । विशेषगरी आपसी प्रेम र सद्भाव यानीमायाको केन्द्रीय भाव पक्ष हो । यानीमाया ढिलो तालमा राग अलापेर गाइने गीत हो । तत्कालीन समाज, जीवनशैली र दिनचर्याको झल्को दिने मौलिक भाखा यानीमाया उत्थान र प्रवद्र्धन गर्न आवश्यक रहेको कला क्षेत्रका व्यक्ति बताउँछन् । रासस
सांकेतिक तस्बिर
© 2019, ताण्डव न्यूज. सर्वाधिकार सुरक्षित नोट : यस ताण्डव न्यूजबाट सम्प्रेषित कुनै पनि समाचार वा जानकारी सर्वाधिकार सुरक्षित गरिएको छ । ‘ताण्डव न्यूज डटकम’बाट प्रेषित समाचार अनलाइन न्यूजहरुले जस्ताको तस्तै साभार गरेको पाइएकाले यो नगर्न हुन अनुरोध गर्दछौं । अन्यथा, बिनाअनुमति हाम्रा सामग्री प्रयोग गरे कानुनी कारबाहीमा जान बाध्य हुनेछौं ।
Comments are closed.